H Ελληνική Ένωση Υπέρ των Δικαιωμάτων του ανθρώπου και του πολίτη (ΕΕΔΑ) υπήρξε η πρώτη ελληνική μη κυβερνητική οργάνωση, η οποία λειτούργησε από το 1956 έως και το 1967 με σκοπό την υπεράσπιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην Ελλάδα. Προκειμένου να διερευνηθεί η δράση της συγκεκριμένης οργάνωσης, πραγματοποιήθηκε διεξοδική μελέτη του σχετικού αρχείου, που απόκειται στα Αρχεία Σύγχρονης Κοινωνικής Ιστορίας (ΑΣΚΙ) και αποτελεί τμήμα του αρχείου της Ενιαίας Δημοκρατικής Αριστεράς (ΕΔΑ). Με βάση το αρχειακό υλικό που μελετήθηκε, παρουσιάζεται η λειτουργία και οι δράσεις της ΕΕΔΑ, καθώς και οι παρεμβάσεις της οργάνωσης για τη διεκδίκηση της κατάργησης των έκτακτων και αντισυνταγματικών νομοθετημάτων που εφαρμόζονταν στην Ελλάδα από τις μετεμφυλιακές κυβερνήσεις, παραβιάζοντας θεμελιώδη δημοκρατικά δικαιώματα. Όπως φάνηκε από την έρευνα η δραστηριότητα της ΕΕΔΑ επικεντρώθηκε στην αποκατάσταση των δικαιωμάτων και των δημοκρατικών ελευθεριών στη χώρα και στην εναρμόνισή τους με το σύνταγμα, τη σύμβαση της Ρώμης, καθώς και με το γράμμα και το πνεύμα της παγκόσμιας διακήρυξης των δικαιωμάτων του ανθρώπου της Γενικής Συνέλευσης του Ο.Η.Ε. Η δράση της ΕΕΔΑ εντάσσεται στο γενικότερο ιστορικό και πολιτικό πλαίσιο της ψυχροπολεμικής περιόδου με κύριο χαρακτηριστικό τον έντονο αντικομουνισμό που επικρατούσε στις χώρες του ‘δυτικού μπλοκ’, στο οποίο υπαγόταν και η Ελλάδα. Ο αντικομουνισμός κυριάρχησε σε όλες τις πολιτικές πρακτικές των ελληνικών κυβερνήσεων από το τέλος του εμφυλίου πολέμου, το 1949, μέχρι και το τέλος της στρατιωτικής δικτατορίας, το 1974. Οι αναγκαστικοί νόμοι, τα πιστοποιητικά φρονημάτων, οι εξορίες, η διοικητική εκτόπιση, η στέρηση ιθαγένειας ήταν τα κυριότερα μέτρα των ελληνικών κυβερνήσεων που ως αποτέλεσμα είχαν την υπονόμευση της δημοκρατίας και την επικράτηση καθεστώτος τρομοκρατίας, διώξεων και στέρησης των πολιτικών ελευθεριών των πολιτών. Η ΕΕΔΑ, παρ’ όλες τις έντονες και συνεχείς διεκδικήσεις της, δεν πέτυχε να εισακουστεί από καμιά κυβέρνηση και καθόλη τη διάρκεια της δραστηριοποίησής της δεν πραγματοποιήθηκε κάποια αναίρεση των αντισυνταγματικών μέτρων. Σήμερα, περίοδος κατά την οποία γίνεται λόγος για μια «επίφαση δημοκρατίας» και τα ανθρώπινα δικαιώματα συχνά τίθενται υπό αμφισβήτηση, η διερεύνηση της ιστορίας αυτής της περιόδου και της πορείας της ΕΕΔΑ, καθώς και η μελέτη των αναλογιών του παρελθόντος με το παρόν μπορεί να θέσουν προβληματισμούς, και, πιθανόν, να αναδείξουν μια κριτική στάση ως προς τα ανθρώπινα δικαιώματα, την προάσπιση και τη διασφάλισή τους.