Η ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΩΝ ΧΙΟΥΜΟΡΙΣΤΙΚΩΝ ΜΙΜΙΔΙΩΝ ΠΟΥ ΑΦΟΡΟΥΝ ΤΟΥΣ ΕΜΒΟΛΙΑΣΜΕΝΟΥΣ ΚΑΙ ΤΟΥΣ ΜΗ ΕΜΒΟΛΙΑΣΜΕΝΟΥΣ ΚΑΤΑ ΤΗ ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΤΗΣ ΠΑΝΔΗΜΙΑΣ ΤΟΥ COVID-19 ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ
Η παρούσα μελέτη διερευνά την κοινωνικό-πολιτική λειτουργία του χιούμορ που δημιουργήθηκε, κοινοποιήθηκε και διανεμήθηκε στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης κατά τη διάρκεια της πανδημίας του Covid-19 στην Ελλάδα. Τα δεδομένα μας συλλέχθηκαν από το Σεπτέμβριο του 2021 έως το Δεκέμβριο του 2021 και αποτελούν διαδικτυακά χιουμοριστικά μιμίδια, που κυκλοφόρησαν στην διάρκεια της πανδημίας και αφορούσαν τους εμβολιασμένους και τους μη εμβολιασμένους και τον μεταξύ τους διαχωρισμό που προκλήθηκε από τα υγειονομικά μέτρα που υιοθετήθηκαν από την κυβέρνηση.
Πρόκειται για μια ποιοτική έρευνα που διερευνά συγκεκριμένα: α) την κοινωνική λειτουργία του χιούμορ ως πρακτικής κατηγοριοποίησης και κοινωνικού στιγματισμού όσον αφορά τους εμβολιασμένους και τους μη εμβολιασμένους κατά την πανδημία Covid-19, και β) πώς παράγονται και αναπαράγονται σχέσεις ανισότητας μέσω των χιουμοριστικών μιμιδίων σε μια συγκεκριμένη κρίση, όπως η πανδημία του Covid-19. Σκοπός της έρευνάς μας, στηριζόμενες στην εκδοχή της θεωρίας της ανωτερότητας του Billig (2005), είναι ο εντοπισμός του χιούμορ και συγκεκριμένα της πρακτικής της γελοιοποίησης που χρησιμοποιούν οι εμβολιασμένοι και οι ανεμβολίαστοι μεταξύ τους, αλλά και οι πολίτες απέναντι στην κυβέρνηση κατά τη διάρκεια της πανδημίας του Covid-19, και της αμηχανίας που προκαλείται από αυτή την γελοιοποίηση, η οποία δίνει μια αίσθηση ανωτερότητας σε αυτόν που την παράγει, άρα και μια αίσθηση κατωτερότητας σε αυτόν που την υφίσταται.
Σύμφωνα με τα ευρήματα της έρευνάς μας, τα χιουμοριστικά μιμίδια που κυκλοφόρησαν κατά την πανδημία στοχοποιούσαν την κυβέρνηση για τα μέτρα που διαχώριζαν τους πολίτες σε δύο κοινωνικές ομάδες, τους ανεμβολίαστους και εμβολιασμένους για τις απόψεις και τις πρακτικές τους σε σχέση με το εμβόλιο, καθώς και τους πολίτες που αναπαρήγαγαν τις κοινωνικές διακρίσεις που προκάλεσαν τα υγειονομικά μέτρα. Υποστηρίζουμε ότι τα μιμίδια λειτούργησαν ως ένας τρόπος οι πολίτες να ασκήσουν κριτική και να αμφισβητήσουν την κυβέρνηση για τη διαχείριση της πανδημίας δίνοντας τους μια αίσθηση επαναστατικότητας, να γελοιοποιήσουν τους ανεμβολίαστους ώστε αυτοί να πειθαρχήσουν στους κανόνες της κοινωνικής τάξης τους οποίους θεωρήθηκε ότι παραβιάζουν, να γελοιοποιηθούν οι εμβολιασμένοι για τις πρακτικές τους και τα κίνητρα που τους ώθησαν να εμβολιαστούν, και τέλος να γελοιοποιηθούν οι πολίτες για την συμμόρφωση τους ακόμα και σε κανόνες που τους διαχωρίζουν σε δύο κοινωνικές ομάδες.
Στην μελέτη μας υιοθετείται μια κριτική προσέγγιση για το χιούμορ και δίνεται έμφαση στην αρνητική, μη καλοπροαίρετη διάστασή του, με απώτερο στόχο να προκαλέσουμε έναν προβληματισμό-αναστοχασμό για τις αρνητικές συνέπειες που μπορεί να προκαλέσει η χρήση του.