Το πολύγλωσσο ήθος μιας μονόγλωσσης τάξης: μια έρευνα-δράση για την ανοικτότητα και την προσέγγιση της διαφοράς στο νηπιαγωγείο
Η παρούσα εργασία εκκίνησε από τη σκέψη να αναζητηθούν ντοπιολαλιές και γλωσσικά ιδιώματα σε μια τάξη νηπιαγωγείου που το σύνολο των παιδιών (17) έχει ως πρώτη γλώσσα την ελληνική. Άμεσα συνδεδεμένος στόχος με τη διερεύνηση της γλωσσικής ποικιλότητας ήταν η ανάδειξη της ποικιλομορφίας και πολυφωνικότητας μέσα σε μια κατ’ επίφαση γλωσσική ομοιογένεια. Η απουσία σύνδεσης των παιδιών με τόπους καταγωγής και συνεκδοχικά με τοπικά γλωσσικά ιδιώματα οδήγησε σε αναπροσανατολισμό της έρευνας και εστίαση σε ζητήματα που πραγματεύονται τη διαφορά είτε ως συστατικό της ομάδας είτε της κοινωνίας. Διενεργήθηκε έτσι μια εκπαιδευτική έρευνα-δράση με σκοπό να διερευνηθούν από τη μία η στάση των παιδιών αυτής της ηλικίας απέναντι σε θέματα ετερότητας και από την άλλη να αναζητηθούν τρόποι ώστε ο ρόλος και το έργο των εκπαιδευτικών να αξιοποιήσει την ευελιξία των παιδιών πρώτης σχολικής ηλικίας ως προς τις διερευνήσεις και τις υπό διαμόρφωση απόψεις μέσα από κατάλληλες δράσεις που θα αναπτύξουν ένα προβληματισμό απέναντι σε ζητήματα ετερότητας και διακρίσεων. Τα περιεχόμενα στη συγκεκριμένη έρευνα-δράση αντλήθηκαν από υλικό σχετικά με την κριτική διαπολιτισμική εκπαίδευση και την κριτική γλωσσική επίγνωση. Οι εκπαιδευτικές διαδικασίες διαμορφώθηκαν πάνω στις αρχές της εκπαιδευτικής έρευνας-δράσης και της κριτικής παιδαγωγικής στοιχειοθετώντας μια εκπαιδευτική συνθήκη που θα βασίζεται στις «πολυφωνίες» των φωνών μας και στις πολλαπλές τροπικότητές μας ώστε να διευρυνθεί ο ορίζοντας των ταυτοτικών διεργασιών όλων. Γίνεται προσπάθεια να ιχνηλατηθεί η ανάγκη διαμόρφωσης μιας εκπαιδευτικής λογικής που θα βλέπει πέρα από την εθνικά γλωσσική και πολιτισμική ομοιογένεια και που θα εμπλουτίζεται από την διαφορά είτε αυτή φωτίζεται από την παρουσία μαθητών/τριών μεταναστευτικού υποβάθρου είτε όχι. Μια τέτοια διεύρυνση πιθανότατα χωρέσει τη συνύπαρξη διαφόρων εκδοχών των εαυτών μας, τις οποίες ο σημερινός κόσμος έχει θέσει εκτός, έχει αποβάλει και οι οποίες εντέλει έχουν αποβληθεί μέσα ακριβώς από τη λογική του «εμείς» και οι «άλλοι».