Φοιτητές/ήτριες από τη μειονότητα της Θράκης στην ελληνική τριτοβάθμια εκπαίδευση: εκπαιδευτικές και κοινωνικές πορείες
Αν και μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του 1990 τα μέλη της μειονότητας της Θράκης είχαν τυπικά τη δυνατότητα να φοιτήσουν στα ελληνικά πανεπιστήμια, στην πραγματικότητα ήταν αποκλεισμένοι, εξαιτίας της κοινωνικής-οικονομικής τους περιθωριοποίησης, της περιορισμένης ελληνομάθειας και του χαμηλού μορφωτικού επιπέδου της μειονοτικής εκπαίδευσης. Στο πλαίσιο της αλλαγής στάσης της ελληνικής πολιτείας απέναντι στη μειονότητα από τις αρχές της δεκαετίας του 1990, το 1996 θεσπίζεται το μέτρο της ποσόστωσης, το οποίο προβλέπει την εισαγωγή των παιδιών της μειονότητας με προνομιακούς όρους στα ελληνικά πανεπιστήμια, επιδιώκοντας να ενισχύσει τις εκπαιδευτικές τους ευκαιρίες.
Η παρούσα ερευνητική προσπάθεια εστιάζει στις αφηγήσεις δώδεκα μελών της μειονότητας της Θράκης, τα οποία είτε σπουδάζουν ακόμη, είτε έχουν ολοκληρώσει τις σπουδές τους στην ελληνική τριτοβάθμια εκπαίδευση. Με μεθοδολογικό εργαλείο την ποιοτική ημιδομημένη συνέντευξη, εξετάζονται οι εκπαιδευτικές τους πορείες και η σημασία της ποσόστωσης για τη δημιουργία εκπαιδευτικών και κοινωνικών αλλαγών στη μειονοτική κοινωνία. Τα δεδομένα αναδεικνύουν τη σημασία της ποσόστωσης για την αλλαγή των εκπαιδευτικών επιλογών, για τη διαμόρφωση μιας θετικής στάσης σε σχέση με την εκπαίδευση γενικότερα, αλλά και για τη διεύρυνση της πανεπιστημιακής φοίτησης. Ωστόσο, παρά τη δυναμική εξέλιξη, φαίνεται πως εξακολουθούν να υπάρχουν δυσκολίες. Αντικειμενικοί περιορισμοί που απορρέουν από τα ταξικά χαρακτηριστικά των μελών της μειονότητας, θέτουν όρια στις επιλογές σε σχέση με τις σπουδές, ενώ ακόμη υφίστανται αναστολές σχετικά με την προοπτική των σπουδών για τις γυναίκες. Στο επίπεδο της φοίτησης, οι σημαντικές ακαδημαϊκές δυσκολίες τις οποίες συναντούν, αναδεικνύουν την ανάγκη να υιοθετηθούν συμπληρωματικές πρακτικές υποστήριξης στο πλαίσιο των σπουδών, αλλά και να ενισχυθεί η ποιότητα της πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας (μειονοτικής και δημόσιας) εκπαίδευσης, στην οποία συμμετέχουν. Τέλος, καθώς οι σπουδές για τα μέλη της μειονότητας αρχίζουν να εδραιώνονται, ανοίγει ο δρόμος για την ανοδική κοινωνική κινητικότητα, κάτι που εκτός από τον ενθουσιασμό της «ανακάλυψης», δημιουργεί ερωτήματα, γεννά αμφιθυμίες και συναισθήματα ενοχής.
Η παρούσα ερευνητική προσπάθεια εστιάζει στις αφηγήσεις δώδεκα μελών της μειονότητας της Θράκης, τα οποία είτε σπουδάζουν ακόμη, είτε έχουν ολοκληρώσει τις σπουδές τους στην ελληνική τριτοβάθμια εκπαίδευση. Με μεθοδολογικό εργαλείο την ποιοτική ημιδομημένη συνέντευξη, εξετάζονται οι εκπαιδευτικές τους πορείες και η σημασία της ποσόστωσης για τη δημιουργία εκπαιδευτικών και κοινωνικών αλλαγών στη μειονοτική κοινωνία. Τα δεδομένα αναδεικνύουν τη σημασία της ποσόστωσης για την αλλαγή των εκπαιδευτικών επιλογών, για τη διαμόρφωση μιας θετικής στάσης σε σχέση με την εκπαίδευση γενικότερα, αλλά και για τη διεύρυνση της πανεπιστημιακής φοίτησης. Ωστόσο, παρά τη δυναμική εξέλιξη, φαίνεται πως εξακολουθούν να υπάρχουν δυσκολίες. Αντικειμενικοί περιορισμοί που απορρέουν από τα ταξικά χαρακτηριστικά των μελών της μειονότητας, θέτουν όρια στις επιλογές σε σχέση με τις σπουδές, ενώ ακόμη υφίστανται αναστολές σχετικά με την προοπτική των σπουδών για τις γυναίκες. Στο επίπεδο της φοίτησης, οι σημαντικές ακαδημαϊκές δυσκολίες τις οποίες συναντούν, αναδεικνύουν την ανάγκη να υιοθετηθούν συμπληρωματικές πρακτικές υποστήριξης στο πλαίσιο των σπουδών, αλλά και να ενισχυθεί η ποιότητα της πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας (μειονοτικής και δημόσιας) εκπαίδευσης, στην οποία συμμετέχουν. Τέλος, καθώς οι σπουδές για τα μέλη της μειονότητας αρχίζουν να εδραιώνονται, ανοίγει ο δρόμος για την ανοδική κοινωνική κινητικότητα, κάτι που εκτός από τον ενθουσιασμό της «ανακάλυψης», δημιουργεί ερωτήματα, γεννά αμφιθυμίες και συναισθήματα ενοχής.